همه چیز درباره مزاج و سوء مزاج
قبل از اینکه به بررسی موارد مربوط به اصلاح مزاج بپردازیم لازم است نکاتی راجع به علل ایجاد سوءمزاج و تعریف آن بیان کنیم.انحراف و فاصله گرفتن از مزاج پایه به سمت گرمی ،سردی،خشکی یا آری را سوءمزاج میگوییم .اگر این سوءمزاج طولانی مدت باشد میتواند سبب ایجاد بیماری در بدن شود .مزاج در لغت به معنای درهم آمیخته می باشد و بهترین حالت مزاجی برای هر شخص حالتی است که از نظر حرارت و رطوبت با آن متولد شده است بنابراین نمیتوان گفت این مزاج خوب است یاد بد ،به عبارتی همه حالات مزاجی خوب هستند مشروط بر اینکه در حالت اعتدالی خود یعنی همان میزان رطوبت و حرارت که با آن متولد شده است، باشند که نشانه آن سلامتی و درست عمل کردن همه اجزای بدن است.
انواع مزاج ها کدامند و مشخصات هر کدام چیست ؟
- مزاج صفراوی یا گرم و خشک
رنگ پوست این افراد گندمگون و یا زرد رنگ است معمولا جثه کوچک و اندامهای ظریف و کشیده دارند،این افراد معمولا فرز هستند کارها را دقیق و سریع انجام می دهند در لمس به نسبت گرم و داغ هستند و خشکی پوست دارند. به دلیل حرارت بالا زود غذایشان هضم میشود و عموما ذخیره غذایی بالایی ندارند و هنگام گرسنگی عصبانی میشوند. دارای روحیه بسیار حساس و شکننده هستند بنابراین نیاز به ملاطفت زیاد در برخورد با این افراد هست. ایده آل گرا هستند و دوست دارند کارها سروقت و دقیق انجام شود. حالت بهینه را در هرچیزی دنبال می کنند. در هنگام رسیدن به قرار ملاقات مرتب تشویش و نگرانی از دیر رسیدن دارند. نیاز به خواب در این افراد کم بود و با اندکی خواب خستگی شان از بین می رود. - مزاج گرم و تر یا دم
این افراد دارای چهره‌های گلگون متمايل به سرخی و صورتی هستند. معمولا با لمس بدن این افراد گرما و نرمی پوست احساس میشود. این افراد معمولا جثه قوی و تنومند دارند. احساس سنگینی و خواب‌آلودگی در افرادی که مزاج گرم و تری دارند خصوصاً در فصل بهار بیشتر است. جوش و دمل‌های چرکی بیشتر در آنها دیده میشود. مدیران خوبی هستند و به خاطر رطوبتی که در بدن دارند صبور هستند و زیردست و بالادست را بهتر مدیریت و تحمل میکنند.
- مزاج سردو خشک یا سودا
رنگ پوست این افراد تیره و خشک است مستعد چروکیدگی پوست و یا پیری زودرس هستندافراد دارای مزاج سرد و خشک عموماً لاغر هستند و استعداد چاقی ندارند. اعضا و جوارح درشتی ندارند بلکه ظریف هستند. افراد با مزاج سرد و خشک معمولاً سرعت بالایی در کارها ندارند ولی کار را با جزئیات کامل و دقیق انجام می‌دهند، البته نسبتاً به زمان بیشتری احتیاج دارند. مستعد بیماری‌های روحی و روانی مثل فکر و خیال زیاد یا افسردگی هستند و ممکن است خواب نا آرام و پریشانی داشته باشند. غالباً ازنظر حافظه قوی هستند و توانایی حفظ طولانی مدت را دارند. تمایلی به تنوع ندارند و معمولا تا حد ممکن یک لباس یک عطر و یک حالت را حفظ میکنند. - مزاج سرد و تر یا بلغم
رنگ پوست این افراد سفید مهتابی است جثه های بزرگی دارند ولی عضلانی نیستند و چاقی آنها از نوع چربی است خواب افراد دارای مزاج سرد و تر زیاد است و معمولااز خواب سیر نمی‌شوند و مستعد به پف آلودگی صورت پس از خواب خصوصاً خواب روز هستند و گاهی ورم دست و پا نیز در آنها دیده میشود. در اوايل صبح حالت منگی و سنگینی دارند، مخصوصاً در هوای سرد و زمانی که غذاهای سرد خورده باشند چون رطوبت بدنشان بالاست حافظه ضعیفی دارند.
چگونه دچار سوءمزاج میشویم ؟
- سوء مزاج گرم: عواملی که منجر به گرمتر شدن مزاج (گرمی کردن) می شوند
عفونت‌ها و بیماری‌های عفونی که منجر به تب و بالا رفتن حرارت بدن میشود.بسته شدن منافذ بدن ،قرار گرفتن در مقابل آتش و حرارت به مدت طولانی فعالیت و ورزش شدید همه این موارد میتواند باعث سوءمراج گرم در بدن شود. - سوء مزاج سرد: عواملی که منجر به سردتر شدن مزاج (سردی کردن) می شوند.
عدم تحرک بدنی مناسب و ورزش نمردن،افکارو غم و اندوهی زیاد که منجر به بی خوابی شود ، کم خوری و یا پر خوری بیش از حد. - سوء مزاج خشک: عواملی که منجر به خشک تر شدن مزاج می شوند
عوامل گرم کننده مزاج همچون هوای گرم، مجاورت با آتش، حرکت و فعالیت بدنی یا ورزش بسیار با افزایش حرارت و بدنبال آن، از بین بردن رطوبات طبیعی بدن، عوامل خشک کننده بالقوه مانند مصرف داخلی یا خارجی (موضعی) خشک کننده های رطوبت مثل سرکه، نمک، بادمجان.کم خوری مفرط به دلیل بازیابی نشدن رطوبات طبیعی بدن استعداد مزاجی افراد لاغر با مزاج پایه خشک (گرم یا سرد) - سوء مزاج تر: عواملی که منجر به رطوبتی تر شدن مزاج می شوند
بی تحرکی زیاد ،کاهش دفعیات طبیعی بدن مثل ادرار، مدفوع، عرق،عادت ماهانه و … به دلیل تجمع رطوبت های زائد در بدن،خوری به دلیل عدم تکافوی حرارت معده برای هضم غذا و لذا شکل گیری رطوبات واخلاط تر زائد.
چطور از ایجاد سوء مزاج جلوگیری کنیم ؟
زیاده‌روی در مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی كه باعث غلبه هر یك از اخلاط میشوند، منجر به تشدید مزاج آن خلط در شخص هم می‌گردد، یعنی مثلاً:
زیاده‌روی در مصرف گرمی‌جات، سرخی‌كردنی‌ها، مواد غذایی تند، ضمن افزایش خلط صفرا، حرارت و خشكی بدن را هم افزایش می‌دهد؛ زیاده‌روی در مصرف خنكی‌جات و مواد رطوبتی مانند آب، لبنیات و یا میوه‌های خام بدون طعم و آبكی، ضمن افزایش خلط بلغم، علائم سردی و تری را هم در شخص افزایش می‌دهد. زیاده‌روی در مصرف غذاهای مانده، كنسروی، سس‌ها، گوشت‌های خشك و مانده، فست‌فودها و ترشی‌جات، ضمن افزایش خلط سودا و علائم مربوطه، سردی و خشكی بدن را هم افزایش می‌دهد؛ و زیاده‌روی در مصرف گوشت‌های قرمز، نان، برنج، چربی‌ها و شیرینی‌‌ها، ضمن افزایش خلط دم (خون)، گرمی و تری را هم در بدن افزایش می‌دهد.
چطور از بروز سوء مزاج ها جلوگیری کنیم؟
به طور کلی راه پیشگیری از این وضعیت‌ها اصلاح سبك غذایی و زندگی و همچنین پرهیز از مصرف آنچه كه برای مزاج اصلی فرد مضر است می‌باشد
.برای شناخت مزاج خود و آشنایی با خوراکی های مفید و مضر مزاج خود بهتر است به پزشک طب سنتی مراجعه نمایید
